Wat is er nodig om digitaal fitter te worden, en waarom is dat relevant? Bij de gemeente Haarlem maken innovatiemanager Evelien Wamelink en workshopfacilitator Léon Kossen zich sterk voor het onderwerp. Evelien: ‘Het is essentieel om digitale fitheid te vervlechten met organisatieontwikkeling.’ Evelien: ‘Toen corona uitbrak nam Martijn Aslander ons in een aantal online bijeenkomsten mee in het gedachtegoed van digitale fitheid. Wij kenden Martijn al van een lezing die hij jaren eerder bij ons gaf over kenniswerk. We doen ons best het gedachtegoed nu in de gemeente te verspreiden en herhalen de boodschap waar we kunnen. Na de lockdown-ervaringen en door het thuiswerken gaan collega’s zelf ook op zoek naar vaardigheden om te kunnen ‘overleven’ in de nieuwe werkelijkheid. Ze willen zich bijvoorbeeld MS Teams eigen maken en vragen toolgericht hulp. Zo begint het, dat is waardevol, maar ze zien digitale fitheid nog los van organisatieontwikkeling. Dus probeer ik die verbinding voortdurend te leggen. Hybride werken betekent dat we ons werk fundamenteel anders moeten regelen. Léon: ‘Ik merk zelf hoe moeilijk het is om digitaal bewustzijn te vergroten in de organisatie. Ik deel hier en daar speldenprikjes uit. Ik was bijvoorbeeld bij de kickoff-bijeenkomst van de Maand van de digitale fitheid, raakte enthousiast over bepaalde onderwerpen en die nam ik mee terug naar de organisatie. Het digitaal werkmanifest van Ton van der Hoeven probeer ik ook onder de aandacht te brengen. Op een dag zei een collega: “Het valt me op dat je elke meeting met iets nieuws komt, een nieuwe tool, methode of een sneltoets, dat is echt vet.” Als je elke week één sneltoets leert gaat verandering natuurlijk niet zo snel, maar het is wel een goed begin. We willen het belang van kennisdelen benadrukken. Want elkaar verder helpen, daar zit kracht en waarde in. Maar hoe krijg je mensen gemotiveerd om iets met die kennis te doen?’ Evelien: ‘Het is dus essentieel om digitale fitheid te vervlechten met organisatieontwikkeling. Digitale fitheid heeft alles te maken met organisatieontwikkeling omdat digitale fitheid gaat over hoe we samen op een andere manier dan we gewend zijn ons werk organiseren. Het gaat niet alleen over tools, maar ook over kennis en vaardigheden, houding en gedrag. Dus ook over vitaliteit, het uitzetten van je pc, niet allerlei meetings achter elkaar plannen. Het woord digitaal roept bij sommige mensen ook nog steeds ongemak op. Ze vinden het spannend om nieuwe dingen te leren. Terwijl al die digitale middelen en tools er eigenlijk zijn om ons werk juist makkelijker te maken. Dan moeten we er natuurlijk wel de juiste tijd en aandacht aan besteden om te leren hoe we dat zo slim mogelijk kunnen inzetten. Gelukkig horen we ook van veel collega’s dat ze zich hier bewust mee bezig willen houden. Bijvoorbeeld op bijeenkomsten die we organiseren in het kader van hybride werken. Of een team klopt bij ons aan met de vraag of we kunnen helpen om hun werk anders te organiseren en anders samen te werken. Kijk, dat zijn al mooie stapjes die we zetten! Met kleine stappen kom je ook ergens. How do you eat an elephant? One bite at a time. Dat geldt zeker voor gemeenteland en je herkauwt ook nog een paar keer.’ Léon: ‘We zien bijvoorbeeld vaak dat mensen die heel lang op dezelfde manier hun werk doen, ook hun computer zo gebruiken, zonder hun werkwijze onder de loep te nemen en veranderen. Want wat brengt je dat precies, denken ze. Ze zien het voordeel nog niet direct. Verandering is eng. Digitale fitheid is synoniem voor verandering, en dat betekent óók organisatieverandering. Als je iets nog niet als een probleem ervaart, ga je er niets mee doen.’ Evelien: ‘Dat mensen een gebrek aan digitale fitheid nog niet als een probleem ervaren is weerbarstig. Veel organisaties zijn onbewust onbekwaam als het gaat om digitale fitheid. Je moet er als organisatie je volledige aandacht aan geven en er mensen voor vrijmaken die het onderwerp continu onder de aandacht brengen.’ Léon: ‘Investeren in tijd, geld en moeite.’ Evelien: ‘Dat vraagt wel wat, mensen nemen niet eens tijd om te ademen tussen digitale meetings door. Digitaal bewustzijn vergroten blijft het allerbelangrijkst, er moet digitaal bewustzijn bij organisaties tussen de oren komen.’ Léon: ‘Vraag je ook af: wil je de beste zijn of het beste doen wat je kunt binnen je organisatie? De beste is een absolute term, dat betekent dat je beter bent dan de rest. Wij doen in ieder geval het beste dat we kunnen doen, op dit moment in onze organisatie.’